Ognisko Pracy Pozaszkolnej w Starogardzie Gdańskim

„Maleńkie szczęście" - rzecz o edukacji regionalnej w OPP  

Gdy byłem dzieckiem 

Szczęście było takie maleńkie 

I tak wystarczające - 

Kochające Matczyne Serce 

To jej przyczyna, 

Że las mocniej pachniał, 

Wierzyłem, że tęcze 

ze strumienia wodę piły ... . 

...................................................................... 

Tu pod kasztanem powiedziałem do Niej: 

Mamo - co w Tobie tak puka? 

Wtedy Jej ręka na piasku namalowała serce 

A w nim moje mniejsze ... 

To jest synu ten dom gdzie, mieszka maleńkie 

A największe ze wszystkich szczęście. 

                                   Fragment wiersza „Maleńkie Szczęście"  Zygmunta Bukowskiego 

„... Naszym wychowawczym ideałem winien być światły i aktywny obywatel, znający tradycje regionu oraz czerpiący z dorobku współczesnej cywilizacji. Dlatego jest potrzebny szeroki program rozbudzania aspiracji edukacyjnych. Konieczna jest współpraca władz oświatowych i nauczycieli, samorządów, Kościoła oraz organizacji regionalnych, tak aby stworzyć wzorcowy model kształcenia, odpowiadający wymogom, które niesie przyszłość. W nim wielka rolę przypisujemy wprowadzaniu w sposób maksymalnie szeroki wszelkich form upowszechniania wiedzy o naszym regionie. Silny, emocjonalny związek z Małą Ojczyzną, oparty na rzetelnej wiedzy, może być podstawą autentycznego patriotyzmu i umiłowania Wielkiej Ojczyzny... ."

Fragment Uchwały I Kongresu Kociewskiego z 1995 roku.

Minęło 5 lat... .

„ My Kociewiacy, kierujący się troską o dziś i jutro naszej małej ojczyzny, stojąc u progu trzeciego tysiąclecia, bierzemy odpowiedzialność za stan obecny i przyszłość naszego regionu... .

Najważniejsze zadania, które winny być realizowane w dziedzinie edukacji i kultury:

•1.      Opracowanie wspólnego programu nauczania (... ).

•2.      Zorganizowanie wspólnej dla całego Kociewia imprezy integrującej środowisko twórców kultury i regionalistów (...) .

•3.      Podejmowanie wspólnych przedsięwzięć kulturalnych w różnych miejscach Kociewia (...) .

•8.      Wspieranie działalności organizacji pozarządowych (...) itd."

Fragment Uchwały II Kongresu Kociewskiego z 2000 roku.

Niestety nie mogę zacytować fragmentu uchwały z 2005, kiedy to odbył się III Kongres Kociewskich, gdyż Księga Pamiątkowa do dnia dzisiejszego nie została wydrukowana.

Dlaczego wybrałam fragmenty uchwał kongresowych? Jednym z zadań kongresów była inspiracja do podniesienia poziomu edukacji regionalnej na Kociewiu. Edukacja ta w tej chwili funkcjonuje lecz uważam, że zrobiono zbyt mało. Obecnie, kiedy winniśmy przygotowywać się do IV Kongresu Kociewskiego, pisać wielkie raporty o stanie gospodarki, turystyki i edukacji, niestety Kociewiacy nie garną się z wielkim entuzjazmem do pracy w tym zakresie. Lecz rzecz nie ma być o troskach kongresowych a o stanie edukacji regionalnej widzianej oczyma nauczyciela regionalisty.

Jako uczestnik wszystkich kongresów, a nawet współorganizator, mogę powiedzieć, że edukacja regionalna po I Kongresie zaczęła funkcjonować w wielu przedszkolach, szkołach i placówkach kulturalnych. Zadziało się.  Wielu nauczycieli podjęło pracę, zakładało Koła Regionalne, tworzyło Izby Regionalne  także organizowało konkursy, olimpiady wiedzy o  „Małej OjczyĽnie". W raportach o stanie edukacji regionalnej przedstawionych na II Kongresie wszystkie powiaty chwaliły się osiągnięciami z realizacji uchwał I Kongresu.

Jestem nauczycielem regionalistą i mogę z czystym sumieniem powiedzieć, iż rzeczywiście w latach pomiędzy kongresowych, do 2005 roku, tętniło życie regionalne na Kociewiu. W Piasecznie organizuje się do dnia dzisiejszego Przeglądy Zespołów Regionalnych ku czci Władczyni Kociewia i działa tam najstarszy zespół ludowy, który w tym roku obchodzi swoje 25 urodziny. Pan Jan Ejankowski niestrudzenie organizuje te festiwale i prowadzi zespół, który jak sam mówi daje mu siłę do życia. W ¦wieciu powstał pierwszy zespół kociewski w Szkole Podstawowej nr 7, któremu serce oddała Małgosia Połomska i Dorota Grzela. Południu Kociewia ma swoją wizytówkę. W maleńkiej miejscowości Rychława, która leży na pograniczu dwóch powiatów kociewskich i dwóch województw, gdzie od 10 lat działa Zespół Rychławiacy, pani Gertruda Woźnicka organizuje Biesiady Regionalne, na które zjeżdżają Kociewiacy z całego regionu. W stolicy Kociewia edukacją  regionalną zajmuje się przede wszystkim Ognisko Pracy Pozaszkolnej, w którym znajduje się Pracownia Regionalna skupiająca nauczycieli, działaczy i twórców regionalnych.

W każdym powiecie kociewskim są ludzie, którym bardzo bliskie jest Kociewie, którzy pracują na rzecz jego promocji wśród innych regionów, organizują imprezy, biesiady, konkursy. Przybliżę Państwu działania z terenu powiatu starogardzkiego, w szczególności pracę na rzecz regionu w Ognisku Pracy Pozaszkolnej, gdyż jest mi ono najbliższe.

Pracownia Regionalna działająca w OPP, placówce podlegającej Starostwu Powiatowemu w Starogardzie, ceni sobie prace na rzecz regionu. Jej nauczyciele brali udział w organizacji i pracach komisji edukacji i kultury na II i III Kongresie Kociewskim. Doskonale znają uchwały obu kongresów i zdają sobie sprawę z trudności z jakimi borykają się nauczyciele regionaliści pragnący wprowadzać ścieżki międzyprzedmiotowe  edukacji regionalnej. Aby ich wesprzeć rozpoczęto systematyczną organizację warsztatów regionalnych, na których nauczyciele uczą się podstaw kultury regionu poprzez przyswajanie gwary kociewskiej czytania „gadek po naszamó", naukę podstawowych kroków tanecznych polki i walczyka, śpiewanie frantówek i piosenek. Każde spotkanie warsztatowe wnosi coś nowego, cos kociewskiego do edukacji regionalnej. Kiedy zebrała się grupa ponad 50 nauczycieli rozpoczęliśmy wizyty w placówkach oświatowych na całym Kociewiu. Nauczyciele zainspirowani wcześniejszymi spotkaniami, rozpoczęli pracę z uczniami i pragnęli podzielić się nią z koleżankami i kolegami regionalistami. Gościliśmy najczęściej w Szkole Podstawowej w Kamionce u Pani Wioletty Grzemskiej, w Szkole Podstawowej w Dąbrówce u Pani Katarzyny Kelsz, w Szkole Podstawowej nr 7 w ¦wieciu u Pani Małgorzaty Połomskiej, w Szkole Podstawowej nr 4 w Starogardzie Gdańskim u Pań: Aleksandry Miczek, Barbary Erdmann, Agnieszki Kwaśniewskiej, Hanny Szwoch, w Szkole Podstawowej i Gimnazjum w Lubichowie u Pani Bogumiły Fiałkowskiej. Warsztaty Regionalne organizowane są po dzień dzisiejszy. Przez lata zmieniały swoje oblicza, jednak zawsze służyły promocji i pogłębianiu wiedzy o Kociewiu. Kiedy zaproponowano nauczycielom udział w tworzeniu elementarza gwary kociewskiej z wielkim entuzjazmem przyjeli zaproszenie. Na spotkaniu w Osieku wciągu trzech dni regionaliści stworzyli „szkielet" tej publikacji, a w tegorocznych warsztatach w Bartlu spisane zostały pierwsze pomysły na zeszyty do edukacji regionalnej oparte na tekstach z Elementarza Gwary Kociewskiej „Gadómy po naszamó". Dzięki tym spotkaniom, które trwają już prawie dziesięć lat, na Kociewiu powstały nowe izby regionalne, wzrasta uczestnictwo w konkursach, olimpiadach i przeglądach folklorystycznych i powstają nowe, ciekawe inicjatywy promujące Kociewie i powodujące wzrost świadomości regionalnej utwierdzając w nas słowa, że "Kociewska Ziamnia cała je Łojczyzna nasza mała". Kociewie rośnie w siłę poprzez działalność dawnych i nowo powstających zespołów regionalnych, które otrzymują fachową pomoc nauczycieli OPP. Grupy tańca ludowego kultywują tradycje taneczne i śpiewanie. Poprzez swoje programy artystyczne przekazują dawne zwyczaje i obrzędy „lólków naszych". „Choc nasza mowa twarda ji sankata niy dajma Se ji wyrwać za śwanta łóna" - tak pisał w „Weselu kociewskim" ks. Bernard Sychta. To ji niy domy!

Warsztaty regionalne to jedynie jedna z wielu inicjatyw regionalnych OPP. Ze względu na duże braki wiedzy na temat Kociewia wśród uczniów, nauczyciele OPP rozpoczęli prace w Regionalnej Zielonej Szkole, której zajęcia odbywają się w malowniczo położonej leśniczówce Nadleśnictwa Starogard, w Szpęgawsku. Dzieci i młodzież oraz dorośli odwiedzający Zielona Szkołę mają możliwość zapoznania się z przyrodą, posłuchania opowieści o mieszkańcach lasów kociewskich a także uczestniczą w „Lekcji o Kociewiu", która kończy się wykonaniem przez uczestników miniatury instrumentu regionalnego, grą na nim oraz nauką frantówki w gwarze kociewskiej. Ta forma działalności cieszy się ogromnym zainteresowaniem wśród szkół na terenie całego regionu. Rocznie odwiedza Zielona Szkołę ponad 2000 uczniów.

W ciągu całego roku szkolnego w ofercie edukacyjnej Ogniska Pracy Pozaszkolnej znajduje się bardzo wiele działań, które dotyczą przeszłości, teraĽniejszości i przyszłości regionu, przeplatają się pomiędzy tradycją a współczesnością, kultywują zwyczaje i promują sztukę ludową.

Najbardziej ulubionymi konkursami, w których biorą udział młodzi Kociewiacy to Festiwal Kolęd i Pastorałek „Kolandy Lólków Naszych", Międzywojewódzki Festiwal Szkolnych Zespołów Folklorystycznych „Brzad", Kociewski Konkurs na Kartkę Pocztową o Tematyce Bożonarodzeniowej, Kociewski Konkurs na Pisankę Wielkanocną, Kociewski Konkurs Plastyczny na Najciekawszą Szopkę Bożonarodzeniową, Konkurs Plastyczny „Krajobraz Kociewia". Dla dzieci przedszkolnych organizujemy wspólnie z Kociewskim Stowarzyszeniem Edukacji i Kultury „Ognisko" oraz Przedszkolem w Rychławie Przegląd Twórczości Regionalnej Przedszkoli pod nazwą „Chaberek z Lilijką", na którym najmłodsi Kociewiacy prezentują tańce kociewskie, śpiewają frantówki i gadajó po naszamó bawiąc się przy tym wyśmienicie.

Ognisko prowadzi również edukację regionalną dla uczniów Specjalnych Ośrodków Szkolno-Wychowawczych. Wśród nauczycieli i uczniów tych placówek zainteresowanie regionem jest bardzo duże. OPP wspólnie z SOSW w Starogardzie od 3 lat organizuje imprezę integrującą uczniów szkół publicznych z uczniami szkól specjalnych pod nazwą Kociewska Akademia Regionu, dzięki której uczestnicy poznają tradycje i zwyczaje, gwarę i tańce, dobra kultury materialnej Kociewia. Szczególnie interesujące są spotkania z twórcami ludowymi, gdzie „gzuby" mogą osobiście poznać i „dotknąć" pracy  rzeĽbiarza, malarza, pisarza, hafciarki czy koszykarza. To ciekawe doświadczenia dla wszystkich.

Pisać można by o doświadczeniach regionalnych w Ognisku Pracy Pozaszkolnej w Starogardzie Gdańskim jeszcze bardzo wiele. Jedno jest pewne, że pisać można będzie jeszcze długo, bo pracy jeszcze dużo. Nie będziemy oglądać się za siebie ale rozglądać dookoła tak aby jak najwięcej ludzi zainspirować do pracy na rzecz naszej małej ojczyzny, dla Kociewia. Niech za słowami Pana Zygmunta Bukowskiego Kociewie zapisze się w naszych sercach jak w sercu matki zapisuje się serce syna.

Mirosława Moller - nauczyciel regionalista